پروتکل Snapshot چه ویژگی‌هایی دارد؟ رای‌گیری غیرمتمرکز بدون هزینه گس
با پیشرفت فناوری‌های بلاک چین، ابزارهایی چون پروتکل Snapshot به وجود آمده‌اند که به اعضا اجازه می‌دهند در فرآیندهای تصمیم‌گیری بدون پرداخت کارمزدهای سنگین شرکت کنند. این ابزارها با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، به جوامع این امکان را می‌دهند که نظرات و آرای خود را به شکلی غیرمتمرکز و بدون موانع مالی ابراز کنند.
در این بررسی از آکادمی بیت پین به طور کامل به مزایا، کارایی و قابلیت‌های پروتکل اسنپ شات پرداخته خواهیم کرد.
پروتکل Snapshot چیست؟
پروتکل اسنپ شات (Snapshot) یک سیستم رای‌گیری غیرمتمرکز و برون‌زنجیره‌ای (آفچین) به شمار می‌آید. این پروتکل به پروژه‌های بلاک چین و دائو (سازمان خودگردان غیرمتمرکز) این امکان را می‌دهد که بدون پرداخت هزینه گس فی، نظرات کاربران را جمع‌آوری کرده و تصمیمات مهمی اتخاذ کنند.
اسنپ شات با ذخیره‌سازی داده‌ها در شبکه IPFS (InterPlanetary File System)، فرآیند رأی‌گیری را سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند.
کاربران علاوه بر این می‌توانند با استفاده از توکن‌های خود در رأی‌گیری‌هایی مانند تغییرات پروتکل یا توزیع توکن شرکت کنند. از قابلیت‌های اصلی این پروتکل می‌توان به مدل‌های مختلف رأی‌گیری، از جمله رأی‌گیری وزنی و رأی‌گیری درجه دوم اشاره کرد.
مزایای استفاده از Snapshot
اسنپ شات با ویژگی‌هایی مانند رای‌گیری بدون هزینه گس، انعطاف‌پذیری در استراتژی‌های رأی‌گیری و امنیت و شفافیت بالا، تجربه‌ای کارآمد و قابل اعتماد را برای کاربران ارائه می‌دهد.
در ادامه به مزایای استفاده از Snapshot اشاره خواهیم کرد:
رای‌گیری بدون هزینه گس
در نسخه‌های اولیه، اسنپ شات با استفاده از رأی‌گیری آفچین و امضای پیام‌ها، به کاربران این امکان را می‌داد که بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های تراکنش در فرآیندهای تصمیم‌گیری شرکت کنند.
با معرفی Snapshot X، این قابلیت به طور کامل به زنجیره منتقل شده است و کاربران می‌توانند با امضای پیام‌ها و بدون پرداخت گس، رأی بدهند. این رویکرد هزینه‌های مشارکت را کاهش داده و موانع ورود را برای کاربران جدید کمتر کرده و مشارکت وسیع‌تری را در فرآیندهای حاکمیتی فراهم می‌سازد.
انعطاف‌پذیری در استراتژی‌های رای‌گیری
اسنپ شات با ارائه استراتژی‌های رأی‌گیری قابل تنظیم، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که فرآیندهای حاکمیتی خود را بر اساس نیازهای خاص طراحی کنند. از طریق این استراتژی‌ها، سازمان‌های دائو می‌توانند نحوه محاسبه قدرت رأی‌دهی را مثلاً بر اساس دارایی‌های توکن، مالکیت NFT یا دیگر متغیرها تعریف نمایند.
جامعه اسنپ شات تا کنون بیش از ۴۰۰ استراتژی منحصر به فرد توسعه داده است که سازمان‌ها می‌توانند از آن‌ها بهره ببرند یا آن‌ها را طبق نیازهای خود سفارشی‌سازی نمایند.
امنیت و شفافیت بالا
همانطور که بیان شد، با معرفی Snapshot X و انتقال فرآیند رأی‌گیری به زنجیره، امنیت و شفافیت بیشتری حاصل شده است. استفاده از اثبات‌های ذخیره‌سازی (storage proofs) به Snapshot X این امکان را می‌دهد تا موجودی توکن‌ها را در زنجیره‌های مختلف تأیید کرده و رأی‌گیری را در لایه دوم با هزینه‌های کمتر انجام دهد.
نحوه عملکرد Snapshot
پلتفرم اسنپ شات ابزاری متن‌باز و بدون کارمزد برای رأی‌گیری در سازمان‌های غیرمتمرکز، پروژه‌های دیفای و جوامع NFT است. در ادامه، به نحوه عملکرد Snapshot در سه بخش می‌پردازیم:
ایجاد فضا (Space) برای پروژه‌ها
هر پروژه یا سازمان در اسنپ شات می‌تواند یک فضا (Space) اختصاصی ایجاد کند که به عنوان صفحه رسمی آن‌ها در پلتفرم عمل می‌کند. برای ایجاد یک فضا، ابتدا باید یک نام در سرویس سرویس نیم اتریوم (ENS) ثبت کرده و سپس آن را به اسنپ شات متصل کند.
مدیران در تنظیمات فضا می‌توانند استراتژی‌های رأی‌گیری، روش‌های اعتبارسنجی، سیستم‌های رأی‌گیری و سایر ویژگی‌ها را پیکربندی کنند. این تنظیمات به پروژه‌ها امکان می‌دهد فرآیند رأی‌گیری را با نیازهای خاص خود هماهنگ نمایند. همچنین، فضاها می‌توانند با برندینگ و دامنه اختصاصی خود سفارشی‌سازی شوند تا تجربه کاربری منحصربه فردی به وجود آورند.
اتصال کیف پول و شرکت در رأی‌گیری
کاربران برای شرکت در رأی‌گیری‌ها باید کیف پول ارز دیجیتال خود (مانند متامسک) را به اسنپ شات متصل کنند. پس از اتصال، کاربران می‌توانند به فضای موردنظر مراجعه کرده و پیشنهادات فعال را مشاهده کنند.
هر پیشنهاد شامل جزئیاتی مثل عنوان، توضیحات، گزینه‌های رأی‌گیری و مدت‌زمان رأی‌گیری است. کاربران با انتخاب گزینه موردنظر و امضای دیجیتال (بدون پرداخت گس) رأی خود را ثبت می‌کنند. اعتبار رأی‌ها بر اساس میزان توکن‌های کاربر در زمان ایجاد پیشنهاد محاسبه می‌شود، بنابراین داشتن توکن‌های مربوطه در کیف پول برای شرکت در رأی‌گیری ضروری است.
ذخیره‌سازی داده‌ها در IPFS
یکی از ویژگی‌های کلیدی اسنپ شات، استفاده از سیستم ذخیره‌سازی غیرمتمرکز IPFS برای ذخیره پیشنهادات و رأی‌ها است. در این روش، اطلاعات رأی‌گیری به صورت پیام‌های امضاشده دیجیتال در IPFS ذخیره می‌شوند که امکان تأیید و بررسی عمومی آن‌ها را فراهم می‌سازد.
این رویکرد به فرآیند رأی‌گیری شفافیت، قابلیت اطمینان، و عدم نیاز به پرداخت هزینه‌های گس را می‌دهد. علاوه بر این، ذخیره‌سازی در IPFS تضمین می‌کند که داده‌ها در برابر سانسور مقاوم بوده و همیشه در دسترس باشند. این ساختار به پروژه‌ها و جوامع اجازه می‌دهد فرآیندهای حاکمیتی خود را به شکلی شفاف و غیرمتمرکز مدیریت کنند.
انواع روش‌های رای‌گیری در Snapshot
پلتفرم اسنپ شات انواع مختلفی از روش‌های رأی‌گیری را برای سازمان‌های غیرمتمرکز فراهم می‌کند تا بتوانند تصمیم‌گیری‌های خود را با توجه به نیازهای خاص خود انجام دهند. در ادامه، به توضیح پنج نوع از این روش‌ها می‌پردازیم:
رای‌گیری تک‌گزینه‌ای (Single Choice)
در این روش، هر رأی‌دهنده تنها می‌تواند یک گزینه را انتخاب کند و تمام قدرت رأی‌دهی او به همان گزینه اختصاص می‌یابد. این روش برای تصمیم‌گیری‌های ساده و زمانی که نیاز به انتخاب یک گزینه از میان چند گزینه باشد، مناسب است.
سادگی این روش اجازه می‌دهد کاربران به راحتی در رأی‌گیری شرکت کرده و نتایج به سرعت قابل تحلیل باشد. با این حال، در مواردی که تصمیم‌گیری پیچیده‌تر است، این روش ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشد. در اسنپ شات، این نوع رأی‌گیری به عنوان یکی از گزینه‌های پیش‌فرض در اکثر فضاها استفاده می‌شود.
رای‌گیری تأییدی (Approval Voting)
در رأی‌گیری تأییدی، کاربران می‌توانند هر تعداد گزینه‌ای که می‌خواهند تأیید کنند. هر گزینه‌ای که توسط یک کاربر تأیید شود، سهمی مساوی از قدرت رأی‌دهی او را دریافت می‌کند. این روش به کاربران اجازه می‌دهد تا از میان گزینه‌های متعدد، تمام گزینه‌هایی که مورد قبولشان است را انتخاب کنند.
این نوع رأی‌گیری برای تصمیم‌گیری‌هایی که نیاز به شناسایی گزینه‌های مورد توافق عمومی دارند، مفید است. با این حال، ممکن است در مواردی که نیاز به انتخاب یک گزینه برتر وجود دارد، نتایج مبهمی ارائه دهد.
رای‌گیری درجه‌دوم (Quadratic Voting)
رأی‌گیری درجه‌دوم به کاربران این امکان را می‌دهد که قدرت رأی‌دهی خود را بر اساس شدت ترجیحاتشان توزیع کنند. در این روش، هزینه هر رأی اضافی به صورت درجه‌دوم افزایش می‌یابد؛ به این معنا که برای دادن ۲ رأی به یک گزینه، کاربر باید ۴ واحد از قدرت رأی‌دهی خود را صرف کند.
این ساختار باعث می‌شود که کاربران بتوانند ترجیحات خود را با دقت بیشتری بیان کنند و از تمرکز بیش از حد قدرت رأی‌دهی بر یک گزینه جلوگیری گردد. این روش برای جلوگیری از تسلط دارندگان بزرگ توکن حاکمیتی و ایجاد تعادل در تصمیم‌گیری‌ها مناسب است.
رای‌گیری ترجیحی (Ranked Choice)
کاربران در رأی‌گیری ترجیحی، گزینه‌ها را بر اساس اولویت‌های خود رتبه بندی می‌کنند. اگر هیچ گزینه‌ای اکثریت مطلق را در رتبه اول کسب نکند، گزینه با کمترین رأی حذف شده و رأی‌های آن به گزینه‌های بعدی منتقل می‌شود.
این فرآیند تا زمانی ادامه می‌یابد که یک گزینه اکثریت را کسب کند. این روش به شناسایی گزینه‌ای که بیشترین حمایت را در میان جامعه دارد کمک می‌کند و از انتخاب گزینه‌هایی جلوگیری می‌کند که تنها توسط اقلیت کوچکی حمایت می‌شوند.
رای‌گیری وزنی (Weighted Voting)
در رأی‌گیری وزنی، کاربران می‌توانند قدرت رأی‌دهی خود را به صورت دلخواه بین گزینه‌های مختلف توزیع کنند. به عنوان مثال، یک کاربر می‌تواند ۷۰ درصد از قدرت رأی‌دهی خود را به یک گزینه و ۳۰ درصد را به گزینه دیگر اختصاص دهد. این روش به کاربران این امکان را می‌دهد تا ترجیحات خود را با دقت بیشتری بیان کرده و در تصمیم‌گیری‌های پیچیده‌تر نقش مؤثرتری داشته باشند. با این حال، درک این روش ممکن است برای کاربران جدید کمی دشوار باشد.
رأی‌گیری آفچین و آنچین دو رویکرد متفاوت با مزایا و معایب خاص خود دارند. رأی‌گیری برون‌زنجیره‌ای، مانند پلتفرم اسنپ شات، فرآیند رأی‌گیری را خارج از بلاک چین انجام می‌دهد.
- در این روش، کاربران با امضای دیجیتال رأی می‌دهند و هزینه‌ای برای تراکنش پرداخت نمی‌کنند. این رویکرد سرعت بالاتر و هزینه کمتری دارد، اما نتایج آن ممکن است در معرض دستکاری یا تقلب قرار بگیرد.
- در مقابل، رأی‌گیری آنچین تمام مراحل از جمله پیشنهاد، رأی‌گیری و اجرای تصمیمات را در بلاک چین انجام می‌دهد. این روش شفافیت و امنیت بالاتری دارد، زیرا نتایج به صورت خودکار و بدون نیاز به اعتماد به شخص ثالث اجرا می‌شوند. با این حال، هزینه‌های گس برای هر رأی می‌تواند مشارکت را محدود کند.
پروژه‌های برجسته‌ای که از Snapshot استفاده می‌کنند
پلتفرم اسنپ شات به عنوان یکی از ابزارهای محبوب در حاکمیت غیرمتمرکز، توسط پروژه‌های برجسته‌ای مانند یونی سواپ، بالانسر و آراگون برای تسهیل فرآیندهای رأی‌گیری و تصمیم‌گیری استفاده می‌شود. در ادامه، به بررسی نحوه استفاده هر یک از این پروژه‌ها از اسنپ شات خواهیم پرداخت:
یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ، یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز در اکوسیستم دیفای، از اسنپ شات برای اجرای فرآیندهای حاکمیتی خود بهره می‌برد. در این پلتفرم، دارندگان توکن UNI می‌توانند پیشنهادات مربوط به تغییرات در پروتکل را ارائه دهند و در مورد آن‌ها رأی‌گیری کنند.
فرآیند حاکمیت در یونی‌سواپ شامل مراحل زیر است:
- بررسی اولیه (Request for Comment)
- بررسی دمایی (Temperature Check)
- رأی‌گیری رسمی
استفاده از اسنپ شات به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون پرداخت هزینه‌های گس، در این فرآیندها مشارکت داشته باشند. پس از تأیید یک پیشنهاد از طریق اسنپ شات، اجرای آن به صورت زنجیره‌ای انجام می‌شود تا تغییرات مورد نظر در پروتکل پیاده‌سازی گردد.
بالانسر (Balancer)
بالانسر یک پروتکل مدیریت نقدینگی و بازارساز خودکار است که از اسنپ شات برای تسهیل حاکمیت غیرمتمرکز خود استفاده می‌کند. دارندگان توکن BAL می‌توانند با استفاده از اسنپ شات در فرآیندهای رأی‌گیری شرکت کنند. برای شرکت در رأی‌گیری‌ها، کاربران باید حداقل ۲۰۰ هزار توکن BAL را به آدرس خود اختصاص دهند یا از طریق واگذاری (delegation) این مقدار را دریافت کنند.
پیشنهادات بعد از بررسی و بحث در انجمن بالانسر، در اسنپ شات منتشر می‌شوند و کاربران می‌توانند با امضای دیجیتال و بدون پرداخت گس رأی دهند. پس از پایان رأی‌گیری، نتایج توسط یک کیف پول چندامضایی (multisig) که شامل اعضای معتبر جامعه است، در زنجیره اجرا می‌شود.
آراگون (Aragon)
آراگون یک پلتفرم جامع برای ایجاد و مدیریت سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز است که از اسنپ شات برای تقویت فرآیندهای حاکمیتی خود بهره می‌برد. با ادغام اسنپ شات در ساختار آراگون، سازمان‌ها می‌توانند رأی‌گیری‌های خارج از زنجیره را با امنیت و شفافیت بالا انجام دهند.
یکی از ویژگی‌های مهم این ادغام، استفاده از توافق‌نامه‌های آراگون (Aragon Agreements) است که تضمین می‌کند نتایج رأی‌گیری‌های اسنپ شات به صورت دقیق در زنجیره پیاده‌سازی شوند. در این ساختار، اجراکنندگان موظف به قرار دادن توکن‌های ارزشمندی به عنوان وثیقه هستند و در صورت عدم اجرای صحیح تصمیمات، این وثیقه‌ها را از دست خواهند داد. این مکانیزم باعث افزایش اعتماد و امنیت در فرآیندهای حاکمیتی می‌شود.
چالش‌ها و محدودیت‌های Snapshot
پلتفرم اسنپ شات، با وجود مزایای زیادی که در تسهیل حاکمیت غیرمتمرکز ارائه می‌دهد، با چالش‌ها و محدودیت‌هایی مواجه است که می‌تواند تجربه کاربران را تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه، دو مورد از این چالش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد:
نیاز به اتصال کیف پول
برای شرکت در رأی‌گیری‌های اسنپ شات، کاربران باید کیف پول دیجیتال خود را به پلتفرم متصل کنند. این فرآیند ممکن است برای برخی از کاربران، به ویژه کسانی که تجربه کمتری در استفاده از کیف پول‌های دیجیتال دارند، پیچیده و گیج‌کننده باشد. علاوه‌براین، برخی کیف پول‌ها با مشکلات فنی در اتصال به اسنپ شات مواجه می‌شوند.
به عنوان مثال، در اتصال کیف پول Ambire به Snapshot، کاربران گزارش داده‌اند که پس از امضای پیام، اسنپ شات قادر به دریافت پاسخ امضاشده نیست، که این موضوع می‌تواند مانع از ثبت رأی شود. چنین مشکلات فنی می‌تواند تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار داده و مشارکت را کاهش دهد.
محدودیت در مشارکت کاربران غیرحرفه‌ای
با اینکه اسنپ شات برای تسهیل مشارکت در حاکمیت غیرمتمرکز طراحی شده است، اما برخی ویژگی‌های آن می‌تواند مانعی برای کاربران غیرحرفه‌ای باشد. به عنوان مثال، در برخی موارد، تنها کاربرانی که مقدار مشخصی از توکن‌ها را در کیف پول خود دارند، واجد شرایط رأی‌گیری هستند.
در پلتفرم CoinList، تنها کاربرانی که حداقل ۵۰ دلار از توکن‌های پشتیبانی‌شده را در کیف پول CoinList دارند، می‌توانند در رأی‌گیری‌های اسنپ شات شرکت کنند. این محدودیت‌ها می‌تواند کاربران جدید یا کسانی که سرمایه کمتری دارند را از مشارکت در فرآیندهای حاکمیتی بازدارد. همچنین، پیچیدگی‌های فنی و نیاز به دانش تخصصی در زمینه ارزهای دیجیتال نیز می‌تواند مانع از مشارکت بیشتر کاربران شود.
کلام آخر
اسنپ شات با استفاده از سیگنال‌دهی رأی مبتنی بر امضا و راه‌حل‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز مانند IPFS، به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون متحمل شدن کارمزد تراکنش در حاکمیت مشارکت کنند و در نتیجه موانع ورود را کاهش داده و مشارکت جامعه را افزایش دهد. این پروتکل مزایای شفافیت درون زنجیره‌ای را با بهره‌وری هزینه ترکیب می‌کند. از این رو، سازمان‌ها می‌توانند مدل‌های حاکمیتی انعطاف‌پذیر و فراگیر را پیاده‌سازی کنند و فرآیندهای تصمیم‌گیری دموکراتیک‌تر و مقیاس‌پذیرتری را در اکوسیستم غیرمتمرکز توسعه دهند.
سوالات متداول
- Snapshot چیست و چه کاربردی دارد؟
اسنپ شات یک پلتفرم غیرمتمرکز برای رأی‌گیری است که به سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز، پروتکل‌های DeFi و جوامع NFT این امکان را می‌دهد که بدون پرداخت هزینه گس و به صورت آفلاین، پیشنهادات را مطرح کرده و در آن‌ها رأی‌گیری کنند.
- آیا استفاده از Snapshot هزینه‌ای دارد؟
خیر، استفاده از اسنپ شات برای ایجاد پیشنهادات و رأی‌گیری هزینه‌ای ندارد. این پلتفرم از رأی‌گیری آفلاین (off-chain) استفاده می‌کند، به این معنا که رأی‌ها به صورت مستقیم در بلاک چین ذخیره نمی‌شوند و بنابراین نیازی به پرداخت هزینه گس نیست.
- چه پروژه‌هایی از Snapshot استفاده می‌کنند؟
بیش از ۱۳ هزار فضای مختلف در شبکه‌های گوناگون از اسنپ شات استفاده می‌کنند. از جمله پروژه‌های معروفی که از این پلتفرم بهره می‌برند می‌توان به Uniswap، Aave، PancakeSwap، SushiSwap و STG DAO اشاره کرد.
- تفاوت Snapshot با رأی‌گیری آنچین چیست؟
هر رأی در رأی‌گیری آنچین به صورت مستقیم در بلاک چین ذخیره می‌شود و این موضوع ممکن است هزینه‌بر باشد و شفافیت را افزایش دهد. در مقابل، اسنپ شات از رأی‌گیری آفلاین استفاده می‌کند و این روش هزینه کمتری دارد و فرآیند رأی‌گیری را سریع‌تر می‌کند.
