چالش‌های بزرگ معامله‌گران ایرانی: از تحریم‌ها تا محدودیت‌های بانکی
اکوسیستم ارزهای دیجیتال در ایران در حال تجربه رشد و توسعه فوق‌العاده‌ای است، اما با چالش‌های جدی مواجه است. با وجود استقبال گسترده کاربران ایرانی از این فناوری نوین، موانع بین‌المللی و داخلی، فعالیت در این حوزه را به مسیری پیچیده تبدیل کرده است. این گزارش به بررسی عمیق چالش‌های پیش روی معامله‌گران ایرانی و تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی بازار ارزهای دیجیتال در ایران می‌پردازد.
صرافی‌های خارجی و سایه تحریم‌ها
تا پایان آذرماه ۱۴۰۳، دسترسی کاربران ایرانی به ۶۰ صرافی برتر جهانی به شدت محدود شده است. این محدودیت‌ها به طور مداوم در حال افزایش بوده و تقریباً شامل تمامی صرافی‌های بزرگ و معتبر جهانی می‌شود.
بر اساس بررسی‌های انجام شده، بیش از ۷۰ درصد این صرافی‌ها احراز هویت را برای تمامی کاربران الزامی کرده و خدماتی به کاربران ایرانی ارائه نمی‌دهند. صرافی‌های معتبری مانند بایننس (Binance)، کوین‌بیس (Coinbase)، اوکی اکس (OKX)، کراکن (Kraken) و بای بیت (Bybit) جزء این گروه هستند.
- تشدید سیاست‌های احراز هویت: سیاست KYC (شناخت مشتری) به شدت سختگیرانه‌تر شده و صرافی‌هایی که پیش‌تر امکان معامله بدون احراز هویت را داشتند، تدریجاً این مسیر را مسدود می‌کنند.
- کاهش سقف برداشت: صرافی‌هایی که هنوز امکان دسترسی محدودی دارند، معمولاً سقف برداشت روزانه پایینی را تعیین می‌کنند که کاربری حرفه‌ای را دشوار می‌کند.
- ریسک مسدود شدن حساب‌ها: کاربران ایرانی با خطر مسدود شدن ناگهانی حساب‌های خود و از دست دادن سرمایه روبرو هستند که به ویژه در صرافی‌های بزرگ با سیاست‌های سختگیرانه، بسیار بالاست.
پناهگاه‌های محدود برای کاربران ایرانی
با وجود این محدودیت‌ها، برخی صرافی‌ها وجود دارند که دسترسی محدودی را برای کاربران ایرانی ارائه می‌دهند. طبق داده‌های این گزارش، حدود ۳۰ درصد از صرافی‌های بررسی شده امکان استفاده بدون احراز هویت اجبار را با محدودیت‌هایی فراهم می‌کنند.
محبوب‌ترین صرافی‌های خارجی در میان کاربران ایرانی شامل:
- کوینکس (Coinex) ۳۸ درصد: امکان معامله و برداشت تا سقف روزانه ۱۰,۰۰۰ دلار
- ال بنک (LBank) ۱۷ درصد: امکان معامله و برداشت تا سقف روزانه ۰.۵ بیت‌کوین
- بینگ اکس (BingX) ۱۴ درصد: محدودیت‌های کمتر نسبت به صرافی‌های بزرگتر
- توبیت (Toobit) ۱۳ درصد: امکان معامله و برداشت تا سقف روزانه ۵ بیت‌کوین
- MEXC و KCEX (هر کدام ۶ درصد): با محدودیت‌های متفاوت در سقف برداشت
این صرافی‌ها با هدف جذب کاربران بیشتر، سیاست‌های آسان‌تری را اتخاذ کرده‌اند، اما باید به این نکته توجه کرد که این وضعیت قابلیت تغییر سریع دارد و هیچ تضمینی برای ادامه این روند وجود ندارد.
آیا می‌دانستید: در گزارش جامع بازار ارزهای دیجیتال در سال ۱۴۰۳ به آمار دقیقی از سود و زیان کاربران ایرانی در بازار کریپتو و محبوب‌ترین ارزها پرداخته‌ایم.
مشکلات نقدشوندگی و انتقال پول: دیواری از محدودیت‌های بانکی
یکی از چالش‌های پیچیده معاملگران ایرانی، مساله نقدشوندگی و انتقال پول است. تحریم‌های بانکی بین‌المللی راه ارتباطی سیستم مالی ایران با جهان را بسیار محدود کرده است. در مقابل این محدودیت‌ها، اکوسیستم ارز دیجیتال ایران به سمت راهکارهای نوآورانه حرکت کرده است:
- صرافی‌های داخلی: رشد صرافی‌های داخلی که خدمات مبادله ریال به ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهند و نقش واسطی بین بازار داخلی و بین‌المللی را ایفا می‌کنند.
- صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX): افزایش استفاده از پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز که تحت تاثیر محدودیت‌های بین‌المللی قرار نمی‌گیرند.
تأثیر تحریم‌ها بر استراتژی‌های معاملاتی
تحریم‌های بین‌المللی نه‌تنها یک مانع بلکه به عامل تغییردهنده الگوهای معاملاتی کاربران ایرانی تبدیل شده‌اند. این تغییرات را می‌توان در چند بخش اصلی مشاهده کرد:
- استفاده از صرافی‌های داخلی برای خرید و فروش ریال و تتر
- استفاده از صرافی‌های خارجی با ریسک متوسط برای معاملات اصلی
- بهره‌گیری از صرافی‌های غیرمتمرکز برای دسترسی به بازارهای عمیق‌تر
تنوع‌بخشی به پلتفرم‌ها استراتژی هوشمندانه‌ای برای کاهش ریسک و حفظ دسترسی به بازارهای مختلف است.
ظهور و تکامل صرافی‌های داخلی
در پاسخ به محدودیت‌های بین‌المللی، صرافی‌های داخلی ارزهای دیجیتال در ایران به سرعت در حال رشد هستند. این صرافی‌ها با ارائه خدمات بومی و منطبق با نیازهای کاربران ایرانی، توانسته‌اند سهم قابل توجهی از بازار را به خود اختصاص دهند.
مزایای صرافی‌های داخلی
- معامله با ریال: دسترسی مستقیم به بازار ریالی بدون نیاز به تبدیل ارز.
- مشاهده قیمت‌ها به ریال: نمایش قیمت تتر، بیت کوین، اتریوم و دیگر ارزهای دیجیتال به ریال
- امنیت نسبی: کاهش ریسک مسدود شدن حساب به دلیل موقعیت جغرافیایی.
- پشتیبانی به زبان فارسی: ارائه خدمات پشتیبانی و آموزشی متناسب با نیازهای کاربران ایرانی.
- سهولت واریز و برداشت ریالی: اتصال به سیستم بانکی داخلی و سهولت انجام تراکنش‌های ریالی.
اما صرافی‌های داخلی نیز با چالش‌هایی مواجه هستند، از جمله ابهام در قوانین و مقررات داخلی در خصوص ارزهای دیجیتال و مشکلات ناشی از محدودیت‌های سیستم بانکی داخلی.
صرافی‌های غیرمتمرکز
با توجه به محدودیت‌های رو به افزایش صرافی‌های متمرکز، پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) به عنوان یک راهکار بالقوه برای معامله‌گران ایرانی مطرح شده‌اند. مزایای استفاده از این پلتفرم‌ها شامل:
- عدم نیاز به احراز هویت: اکثر DEXها بدون نیاز به فرآیندهای KYC کار می‌کنند.
- کنترل کامل بر دارایی‌ها: کاربران علاوه بر کنترل کلیدهای خصوصی خود، در معرض ریسک مسدود شدن حساب قرار نمی‌گیرند.
- دسترسی به توکن‌های متعدد: امکان معامله توکن‌هایی که در صرافی‌های متمرکز لیست نشده‌اند.
- عدم محدودیت جغرافیایی: دسترسی از هر نقطه جهان بدون محدودیت کشوری.
با وجود مزایای محسوس، استفاده از DEXها با چالش‌هایی نیز همراه است:
- پیچیدگی فنی بیشتر: نیاز به دانش فنی برای استفاده مؤثر.
- کارمزدهای شبکه: هزینه‌های تراکنش (به خصوص در شبکه اتریوم) ممکن است بالا باشد.
- چالش نقدشوندگی: مساله تبدیل رمزارزها به ارزهای فیات (مانند ریال) همچنان باقی است.
- نوسان قیمت حین معامله: خطر لغزش قیمت (slippage) به دلیل مکانیزم‌های تعیین قیمت در DEXها وجود دارد.
طبق گزارش جدید چینالیسیس (Chainalysis)، علی‌رغم تحریم‌ها، ایرانیان در سال ۲۰۲۴ به میزان ۴.۲ میلیارد دلار ارز دیجیتال خریداری کرده‌اند که نشان‌دهنده رشد ۷۰ درصدی نسبت به سال قبل است. این شرکت تحلیل بلاکچین بیان کرده که در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی، ایرانیان به طور فزاینده‌ای از ارزهای دیجیتال به عنوان ابزاری برای حفظ سرمایه و دور زدن محدودیت‌های مالی استفاده می‌کنند.
چشم‌انداز آینده
معامله‌گران ایرانی در بازار ارزهای دیجیتال با چالش‌های زیادی از تحریم‌های بین‌المللی تا محدودیت‌های داخلی مواجه هستند. با این حال، اکوسیستم ارز دیجیتال ایران نشان داده است که قادر به سازگاری و نوآوری در برابر این محدودیت‌هاست.
به نظر می‌رسد آینده معاملات ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی به سمت ترکیبی از راهکارهای داخلی و غیرمتمرکز پیش برود. در این راستا، افزایش آگاهی و دانش فنی، توجه به امنیت و انطباق با روندهای جدید راهکارهای موفقیت خواهند بود.
